Сүүлийн хэдэн өдөр эх болсон нутгаасаа сэтгэл, урам хугалсан мэдээ
цөөнгүй авах боллоо. Монгол дээлээ алдах гэж байна, хөөмийгөө алдаад
хятдуудад зүгээр л өгчихсөн. Гэтэл энэ бүхэн ингээд дууссангүй, Монгол
түмний оюун сэтгэлгээний гарамгай зүтгэлтэн, XIX зууны их соён
гэгээрүүлэгч, V дүрийн ноён хутагт Лувсанданзанравжаа гуайн зохиосон
"Үлэмжийн чанар" дууг хятад түмэнтэй өвөрлөн, монгол үндэстэндээ
хайртай, Чингисийн үр сад гэдэг нөгөө иргэд маань дуулчихаж.
За дуулах нь ч яахав, бололгүй л яахав. Гэтэл дуулах дуулахдаа зүгээр
дуулчихсангүй, Хятад хэл дээр, дээр нь эвдээд, ремикс маягийн юм
болгоод ёстой нэг тэр дуу энэ хужаад ямар гэм хийгээ вэ гэмээр болтол
дуулчихажээ. Ёстой хэрэг алга. Уг нь Догшин ноён хутагт
Лувсанданзанравжаа гуайн энэ дууг чинь Ар нутгаар нутаглан, газар
шороондоо эзэн нь сууж, үндэстэн олноо үргэлжлүүлэх гэж байгаа бид чинь
тэгэж эвдэж дуулах нь битгий хэл тал дуулахаасаа ч эмээдэг байлтай. Сая
хүртэл нэт-с сонсож байхдаа таслаад цонхоо хааж зүрхэлсэнгүй. Нэг удаа
бүтэн дуулахад 1000н удаа дарь эх тарнийг уншиссантай тэнцдэг гэдэг.
Тэгсээр байтал энэ нэг юм бүр ийм болгоод дуулчихдаг.
Миний санаж байгаагаар ENIGMA хэдэн жилийн өмнө та бидний сайн мэдэх
Норовбанзадгуайн дуулсан дууг авч ашигласнаар бас асуудал үүсч байсан
удаатай. Гэтэл одоо монголын соёлын өвийг хамгаалж байх ёстой
Боловсрол, соёл шинжилэх ухааны яам хаана юу хийж явна вэ? Арай энэ
тухай мэдээгүй юм биш биз дээ? Сайд минь та хаана явна вэ?
Одоогийн МУ -н Ерөнхийлөгч, тухайн үед Ерөнхий сайдын үүрэг гүйцэтгэж
байсан Ц.Элбэгдоржийн засгийн газраас гаргасан 2005 оны 12 дугаар сарын 7-ны өдөр Дугаар 244-р тогтоол болох "Үндэсний соёлын өвийн мэдээллийг тоон системд оруулан хадгалах хөтөлбөр"," Соёлын өвийг хамгаалах тухай " хуулийн Дөрөвдүгээр зүйл. "Соёлын биет бус өвийг өвлүүлэн уламжлуулах" (үүнд яах аргагүй л
4.1.3. ардын уртын болон богино дуу, тууль, тэдгээрийг дуулах, хайлах арга барил,4.1.5. хөөмий, исгэрээ, аман болон тагнай ташилт зэрэг өгүүлэхийн эрхтний шүтэлцээт урлаг, тэдгээрийг илэрхийлэх арга барил; 4.1.6. үндэсний хөгжмийн зэмсгийг урлах,хөгжимдөх, аялгуу тэмдэглэх арга барил; 4.1.7. ардын уламжлалт бүжиг, бий, биелгээ; гээд буруу хараагүй бол бичээстэй л байгаа юм даа)зэрэг
хууль тогтоомжууд хаана хэрхэн хэрэгжиж байна. Зүгээр л Монголын хууль
3 хоног гэдэг шиг юм болоод цагаан цаасан дээр осолдолгүй хараар
тэмдэглэн бөглөж, гар өргөн батлаж, ажлын тайландаа нэг өдөр оруулж
шалгуулчихаад, хуулийнхаа заалтыг хэд хэдээр нэмж өгөөд өнгөрчихсөн үү?
Хэрэв тэр үеэс энэ бүхэн баталсан, гаргасан ёсоороо хэрэгжисэн бол одоо
бид нарт ингэж бухимдах хэрэг байх байсан болов уу? Уг нь аль 2005
оноос эхэлж, 2006 онд ахин засварласан л байх шиг байх юм.
Өвөр Монголчуудыг хэрхэн монголчууддаа хайртай, ямар их элэгтэй,
хятадын дарлалд хэрхэн дарлуулж байгаа гэх зэргээр бичиж байсан хэд
хэдэн нийтлэлийг би уншиж ирсэн. Үнэхээр л ... гэж бодож тэднийг хүлээн
зөвшөөрөх шахан явсан миний энэ үзэл ойрын хэдэн өдөр эрс өөрчлөгдөж,
тэднийг үзэх ядмаар ч юм шиг сонин сэтгэгдэл төрөх боллоо. Магадгүй
тэдний буруу биш байж болох ч Хятадуудад Монголчуудыг өгөх ганц зам нь
тэд л болж байгаа. Учир нь Өвөр нутгаар нутаглах Өвөр монголчууд гэх
хүмүүс яах аргагүй Монгол газар шорооноос хятадад үлдсэн хүмүүс
мөнөөсөө мөн. Гэхдээ хүн амын 20 хүрэхгүй хувийг Өвөр монголчууд эзэлж
байна. Тэр 20 хувь нь ч цагийн эрхээр уусаж байгаа биз.
Гэхдээ ганц энэ бүхэн өвөр монголчуудад буруу байсангүй. Мөнгөний дон
шүгэлсэн манай хэдэн урлаг соёлынхон соёлын change гэхчийг аль дээр
үеэс урд хөршид очин Бид ижил цустай ахан дүүс хэмээн хошгоруулж хэдэн
төгрөг салгалаа гэтэл харин ч эсэргээрэй өөрсдөөрөө дамжуулан
үндэстнээрээ хошгорч буй мэт харагдуулаад одоогийн цаг үетэй золголоо.
Үр дүн нь илт харагдаж л байна. Саяхны нэг шар мэдээнээс уншиж байхад
манай хэдэн урлагийнхны дээл гоёлыг хийдэг урланчид маань хөршийндөө
очиж сургалт хийж, шавь буулгаж, өөрсдөө ч хийж бишгүй хэдэн цаас олсон
хэмээн бахархан ярьж буй нь чих дэлсээд л авсан. Ингээд ч
дуусчихсангүй, нөгөө хэдэн урлаг соёлын маань одууд, бидний хүндлэн
сонсдог дуучид, хөгжимчид, жүжигчид маань урд нутгийн хүргэн бэр
болсоор. Хүний хувийн амьдрал гэж хэлж болох ч өвөг дээдсээс минь захин
үлдээсэн Төр ариун байхыг түшмэдүүд мэдтүгэй, Цус ариун байхыг бүсгүйчүүд мэдтүгэй гэдэг
үгийг бас бодолцмоор л юм. Зогсоо зайгүй л их эзэн хааныхаа нэрийг эрээ
цээргүйгээр түрийлэн барьж, цээжээ дэлддэг бид нар үнэн хэрэгтээ
түүнээсээ авч үлдэх ёстой нандин бүхнээ, үргэлжлүүлэх ёстой өв
соёлынхоо эзэн нь байж чадаж байгаа билүү. Манайхныг нутагтаа оруулж,
бизнес хийлгэж, дуу хөгжим эгшиглүүлж буй ч энэ бүхэн нанхиадуудын хар
хайрцаг гэгчийнх нь бодлого хэрэгжиж буй шүү дээ. Очиж дуулж, хуурдаж
явахдаа ядаж битгий та нар шавь буулгаж, өнөө маргаашийн амьдрлаа
аргацаа л даа. Амьдрал гэдэг чинь цаашаа үргэлжилэх цаг хугацаа шүү
дээ...
ӨВӨР МОНГОЛЧУУДАА, та нар Монгол, Монгол шигээ байж чадахгүй бол ядаж
битгий өөрсдөөрөө дамжуулан ханаж цадахаа үл мэдэх наад хэдэн
нанхиадуудад өөрсдийн соёлын, түүхийн үнэт зүйлсээ өгөөд бай л даа. Ар
Монголчуудаа, та нар өөрсдийнхөө зүйлд эзэн шиг нь байгаа ч дээ....
төгсгөлд нь тэр нэг хужаа одын чихарсан юмыг оруулъя(үнэхээр бухимдсандаа үүнээс сайхнаар хэлж чадсангүй, өршөөнө бизээ)
|
