Чойбалсан хот нь Дорнод аймгийн төв, Монгол улсын 4 дэх том хот юм. Анх
"Баянтүмэн" гэж нэрлэгддэг байсан бөгөөд 1941 онд маршал Хорлоогийн
Чойбалсангийн нэрээр нэрлэгдсэн. Улаанбаатараас 656 км алслагдсан.
Хэрлэн голын хөвөөнд 281 км2 талбай эзлэн, д.т.дээш 747 м өндөрт
оршдог. Засаг захиргааны нэгжийн нэр Хэрлэн сум.
Хүн ам
Чойбалсан хотын хүн ам 1994 онд 45,490,
2000онд 41,714 ,
2003онд 36,142 ,
2006онд 39,500 (аймгийн нийт хүн амын 53.3%),
2007онд 39,500 (аймгийн нийт хүн амын 53.2%)
2008 онд 41,3 (аймгийн нийт хүн амын 51.2%) Халхчуудаас гадна буриад, барга, үзэмчин ястнууд оршин сууна.
Чойбалсан
хотод ХААН, Хас, Голомт, ХХБ үйл ажиллагаа явуулдаг ба олон улсын
хооронд мөнгө гуйвуулах MONEYGRAMM, WESTERN UNION үйлчилгээ үзүүлдэг.
Мөн Монголын цахилгаан холбоо ХК - ний F-zone, MOBICOM, SKYTEL, UNITEL, G-MOBILE компаниуд үүрэн телефоны үйлчилгээ үзүүлдэг.
Тээвэр
Монгол
Улсын Засгийн газрын шийдвэрээр Чойбалсан хотын онгоцны буудлыг Чингис
хаан олон улсын онгоцны нөөц буудал болгон өргөтгөл хийж, 2001 онд
ашиглалтанд оруулсан. 2009 оны 8 дугаар сараас Чойбалсан - Хайлаарын
чиглэлийн олон улсын агаарын шинэ зам нээгдэж байна.
Уг нисэх буудал (COQ/ZMCD) нь 1 нисэх зурвастай бөгөөд Улаанбаатар руу байнгын нислэгтэй.
Үйлдвэр, ААН газрууд
"Дорнод
бүсийн эрчим хүчний систем" ХК, УБ Төмөр замын Баянтүмэн тасаг
"Адуунчулуун" ХК, "Дорнод гурил" ХК, махны үйлдвэрлэл худалдааны
"Дорнод мах маркет" ХК, Нефть хангамжийн газар, Гаалийн газар, "Дорнод
НАА" ХХК, Зүүн бүсийн оношлогоо,эмчилгээний төв зэрэг бүсийн хэмжээний
томоохон үйлдвэр, аж ахуй нэгж газруудтай.
Боловсрол
Ерөнхий
боловсролын 12 сургуульд 11,0 гаруй сурагч, 9 цэцэрлэгт 1200,0 аад
хүүхэд сурч боловсрол эзэмшиж, Мөн Дорнод Монголын дээд сургууль,
Шаталсан сургалттай Техник технологийн сургууль, Мэргэжлийн сургалт
үйлдвэрлэлийн төв зэрэг дээд, тусгай мэргэжлийн сургуулиудад 2,0 орчим
оюутан суралцаж байна.
ХОТЫН ИРЭЭДҮЙ
Чойбалсан хот
"Цэвэр эрүүл орчинтой, өндөр боловсролтой иргэдтэй, дэд бүтэцийн
хөгжил, үйлдвэрлэл, экспортын баримжаа бүхий тогтвортой эдийн засагтай
Зүүн хойд Азийн хөгжлийг Монгол улстай холбох Зүүн бүсийн төв хот байна.
Хотын хүн амыг 2020 онд 100.0 мянгад хүргэх бөгөөд айл өрхийн 70 хувийг
төвлөрсөн хангамжтай орон сууцаар хангаж, 30 хувь нь ердийн сууцанд
буюу гэрт амьдрана.
Хотын барилгажсан нийт талбайн 40 хувиас
багагүй, сууц хорооллын барилгажсан нутаг дэвсгэрийн 25 хувиас багагүй
нь цэцэрлэгжүүлсэн нутаг дэвсгэр байна.
Хүн амд үйлчлэх соёл, ахуйн
үйлчигээг хүн амын зах зээлийн хэрэгцээг харгалзан 80 гаруй нэр төрлийн
250 гаруй барилга байгууламж барина.
Хот байгуулалт бүсчлэлийн шатанд төлөвлөлтийг
1. Төвийн хэсэг
2. Хотын шинэ төв
3. Шинэ баруун төв / Баянтүмэн/
4. Суурьшлын бүс
5. Сургууль, цэцэрлэгийн бүс
6. Эмнэлэгийн бүс
7. Ногоон байгууламж, амралт зугаалгын бүс
8. Үйлдвэр аж ахуйн бүс
9. Ариун цэвэр хамгаалалтын бүс – гэсэн 9 бүсэд хувааж хөгжүүлнэ.
Хот орчмын бүсийн бүтэцтэй уялдуулан Чойбалсан хотын тээврийн сүлжээг
1.
Агаарын тээвэр / өдөр шөнийн аль ч цагт онгоц хүлээн авч, явуулах
боломжтой бөгөөд ОХУ – ын агаарын "Солок” хаалгаар олон улсын агаарын
тээврийн сүлжээнд холбогдсон/
2. Төмөр замын тээвэр / хотын төмөр зам Европ - Азийн замын сүлжээнд холбогдоно/
3. Авто тээврийн / Мянганы замын хэвтээ, босоо тэнхлэгийн сүлжээнд холбогдоно/ чиглэлээр хөгжүүлнэ.
Хотын
ДЦС – ыг Бүс нутгийн цахилгаан хамгамжийн найдвартай, аюулгүй баталгааг
хангах зорилгоор Төвийн эрчим хүчний системд холбоно.
Холбоо
мэдээллийн сүлжээ Монгол Улсын мэдээлэл холбооны системийг 2020 он
хүртэл хөгжүүлэх мастер төлөвлөгөөтэй уялдан боловсрогдсон.
Тус
хотын эдийн засгийн голлох үйлдвэрлэл нь нүүрсний уурхай /АЧУ ХК/,
эрчим хүчний үйлдвэр /ДБЭХС ХК/, махны үйлдвэр, гурилын үйлдвэр /Дорнод
гурил ХХК/, өндөр технологи бүхий жижиг, дунд үйлдвэрлэл болон олон
улсын бөөний сүлжээ /Хэрлэн Номин бизнес төв/ байх бөгөөд дараах
чиглэлээр түлхүү хөгжих болно. Үүнд:
Гадаад харилцаа, техник
технологи, боловсруулах үйлдвэр, аялал жуулчлал, уул уурхай, эрчимжсэн
МАА, газар тариалан, жижиг дунд үйлдвэр байх юм.
Чойбалсан хот
далайн түвшнээс дээш 740 – 765 метрийн өндөрт өргөгдсөн тэгшивтэр
гадаргуутай, газрын гадаргуугийн хэвгий нь Хэрлэн гол руугаа чиглэсэн
0001 – 0.035% - ийн налуутай учир хот байгуулалтын дэвсгэр газрын
гадаргуугийн үнэлгээгээр нэн тохиромжтой, тохиромжтой шатлалд багтдаг
тул хот маань цаашид өргөжин тэлж Монгол Улсын бүсчилсэн хөгжлийн
бодлогын хүрээнд Зүүн бүсийн төв, олон улсын худалдаа эдийн засгийн
чөлөөт бүсийн хэмжээнд хөгжинө. |
